Motifasi Hidup: 67 SERAT JAYABAYA

67 SERAT JAYABAYA

1. Besuk yen wis ono kreto mlaku tanpa turonggo, tanah Jawa kalungan wesi, prahu mlaku ing awang-awang, kali padha ilang kedunge, pasar ilang kemandange, iku tondo yen tekane Jaman Djoyoboyo wis cedhak.

2. Bumi saya suwe saya mengkeret, sekilan bumi dipajeki, jaran doyan sambel, kreto roda papat setugel. Wong wadon nganggo pakaian lanang, iki bakal yen nemoni wolak-walike jaman.

3. Akeh janji ora dketepi, akeh wong nglanggar sumpahe dewe. Manungso podho seneng nyalah. Tan nindake hukume Allah. Barang jahat diangkat-angkat, barang suci dibenci.

4. Akeh manungso ngutamaka real. Lali kamanungsane, lali kebecikan, lali sanak lali kadhang. Akeh bapak lali anak, sedulur podho cidro, keluargo podho curigo, konco dadi mungsuh. Manungso lali asale.

5. Ukuman Ratu ora adil. Akeh pangkat kang jahat jail. Klakuan podho ganjil, wong sing apik podho kepencil. Makaryo apik manungso, isin, Luwih utomo ngapusi.

6. Wegah makarya kepingin urip kaya Raja. Ngumbar nafsu angkara murka anggedekake duroko. Wong bener tenger-tenger, wong salah bungah-bungah. Wong apik ditampik, wong jahat munggah pangkat.

7. Wong agung kesinggun, wong ala dipujo-pujo, wong wadon ilang wadone, ilang wirange. Wong lanang ilang lanange, ilang kaprawirane.

8. Akeh jago tanpo bojo, wanita podho ora setiyo, laku sedang bubrah jare gagah. Akeh biyung adal anak, akeh wanita adal awak. Bojo ijol-ijolan jarene jempolan.

9. Wong wadon nunggang jaran, wong lanang nunggang planqki. Rondo seuang loro, prawan saiga lima. Dhudo pincang payu sangang uwang.

10. Akeh adal ilmu, akeh wong ngaku-ngaku. Njabane putih, njerone dadu. Ngakune suci, sucine palsu. Akeh bujuk akeh loyo.

11. Akeh udan salah mongso, akeh prawan tuwo. Akeh rondo metheng, akeh bayi tanpo bapak. Akeh agomo akeh sing nantang, kamanungsan akeh sin ilang. Omah suci podho dibenci, omah olo podho dipujo-pujo. Wanita podho wani ing ngendi-ngendi.

12. Akeh laknat, akeh pengkhianat. Akeh anak mangan bapak. Sedulur nglarak sederek. Guru podho disatru. Buruh dadi mungsuh, tonggo podho curigo. Kono-kene soyo angkaro murko.

13. Sing weruh ketutuh, sing ora iyo ketutuh, mbesuk yen ono perang teko wetan, soko kulon, lor Lan kidul, wong becik soyo sengsoro Lan mbendul. Wong jahat podho seneng mangan berkat.

14. Wektu iki akeh dandang diunekake kuntul. Wong salah dianggap bener. Pengkhianat nikmat. Durjana sangsoyo sempurno. Wong lugu keblenggu. Wong mulyo dikunjoro.

15. Sing curang garang, sing jujur ancur. Wong dagang kemlanggang. Wong judi podho ndadi. Akeh barang kharam, akeh anak kharam. Prawan cilik podho ngidam, wanita podho nglamar priyo, isih bayi wis podho mbayi. Sing priyo ngasorake drajade dhewe.

16. Wong golek pangan pindho gabah dan interi. Sing kebat, kebat kliwat, sing kasep Kepleset. Sing gawe rame tompo gawe, sing cilik kecelik, sing anggak ketungkak. Sing wedi podho mati, nanging sing ngawur podho Makmur. Sing ngati-ngati sesambat kepati.

17. Akeh barang klebu luwang, akeh wong kaliren Lan wudho, ora dhuwe wirang mergo kepekso. Wong tuku nglenik sing dodol, sind dodol akal-akal.

18. Pancen wolak-walike jaman. Amenangi jaman edan, sing ora edan ora keduman. Sing waras podho nggaqas. Wong wani ditaleni. Wong doro podho uro-uro. Begja-begjane sing eling Lan waspodho.

19. Ratu ora netepi janji, musno kuwasane Hang perbawane. Akeh omah ing ndhuwur jaran. Wong podho mangan uwong. Kayu gligen Lan wesi podho kolu diroso enak koyo ruti bolu. Yen bengi ora Iso turu.

20. Dagang barang saya laris, bandane saya ludes. Akeh wong kaliren ing sisihe panganan. Akeh wong nyekel bondho ning uripe sangsoro. Sing edan bisa podho dandan, sing bengkok bisa nggalang omah gedhong magrong-magrong.

21. Wong waras Lan adil uripe anggagas Lan kepencil. Sing ora bisa maling, podho digething. Sing pinter duroko pudho dadi konco. Wong bener soyo thenger-thenger, wong salah soyo bungah-bungah begjane sing eling. Akeh bondho musno ora karuan larine. Akeh pangkat Lan drajat podho ningkat ora karuan sebab sebabpe.

22. Rawa podho dadi bero, ebila janmo manungso. Ebila majelis manungso soro. Wong bener thenger-thenger, wong salah bungah-bungah. Begjane sing elingi, begjane sing lali, nanging isih begja sing waspodho.

23. Mulo dan tkenono. Manungso Jowo mengku Ratu, wis ora bapa ora ibu, titikane nganggo ketu bengi asirah watu wesi. Pangapasane wanodyo ngiwi-iwi. Jejuluk sarwo Agung edi.

24. Banjir bandang ono ngendi-ngedi, gununq njlebug tan njarwani, lan ngimpeni gethinge kepati-pati marang pandhito-pandhito pati geni. Margo wedi kewiyak wadhi. Sopo arane sejati.

25. Ratu digdoyo ora tadis tapak palune pandhe sisa gurindo. Ning apase mungsuh setan, tuyul ambregudul, bocah cilik pating pendelik ngubengi omah sorak-sorak koyo nggusak pitik. Ratu atine dadi cilik. Ngundomono bolo sabrang sing doyan asu.

26. Patine nunggu sabdo Bupatine Perang Bathoro Endro. Disabdo mati tan keno mimis, tan keno panggawe olo, nanging cures ludes margo lemes. Ketekan bayu priyanggo sinendal sinambi miring. Patine amargo kecepit Sakating daging.

27. Ono wong tuwo ahli topo Agung. Muncul neng tengah gunung Kendang angrasuk busono

28. Adedagang carang klambi udang Lan lawe benang. Disujudi wong lanang sapirang-pirang. Umumyo tan panjang, namong saudarao Jowo bang.

29. Tutupe udarao jolu ngolu, udarao kaping jinggo nem pindho taun Masehi. Amargo tinutup kuali lumuten, kinepung semut ijo danten.

30. Polahe wong Jowo kadya gabah dan interi. Endi sing bener endi sing sejati. Poro topo ora wani podho wedi anylarake wewulang edhi margo salah-salah nemu pati.

31. Hamongso wus udarao jilu mo udarao Jowo ngolas molu udarao iso. Bakal ono Dewo angejowantah, apangawak manungso, apasuryan pindho Bethoro Kresno awewatak Bolo Dewo agaman Tri Sulo Wondho.

32. Sadurunge teko ono tetenger, lintang kemukus dowo ngalu-alu tumonjo ono kidul wetan bener. Lawas pitung bengi, parak esuk benter, ilang katut Bathoro Suryo. Jumedul bebarungan prihatin, sing wis mungkur, yoiku poro Dipati sing ngempet-ngempet sumur daning manungso anak turune setan mabur prihatine kawulo kelantar-lantar, iku tandhane putro Bethoro Endro wus katampo topo lagi teko. Ing Marcopodho ambiyantu wong Jowo.

33. apaparap Pangeran prang, tan pekso angone nyangang. Ngerahake sakabehing jim setan kumoro prewangan poro lelembut kebawah prentah saeko proyo, kinen ambiyantu poro manungso Jowo. Podho asesende. senjoto Tri Sulo Wondho. Kaderekake Sabdo Palon Nayaginggong.

34. Putro kinasih sawargi Sunan Lawu. Yo Kyai Ageng Brojomurti, yo Kresno yq Harimurti. Mumupuhi sakabehing Iaku, nugel tanah jowo kaping pindho.

35. Nyuwun laki rabi ora gantalan ratri mesti amujuti, mundhut sugih katuntun garis. Nyuwun upo mesti sembodo, garis sabdo ora gantalan. Bejo begjane sing yakin Lan tuhu setyo sabdaniro.

36. Dewane mung siji, kiblate ngalor ngulon. Yen nyembah nyungkemi lemah silo, ngedangkreng karo andremiming. Sambate anggelak blabar lan olah-olah salah ngematake sayur mentah. Nanging ugo bisa nyembadani ruwet tentreming wong sapirang-pirang, sing podho nyembah reco andhaplang. Cino eling omah-omahe. Kabeh pinaringan sabdo yo podho manthuk-manthuk.

37. Pendak suro nguntapake kumara kang katan nebus dosanira, kaadepake ngarsane kang kuwoso. Isih timur kaceluk wong tuwo, pandereke Gatutkoco sak yuto.

38. Idune idu geni, sabdane malati sing mbregudul mesti mati, ora tuwo ora enom podho dane bayi wani ora andayani. Yen kerso sinujudan wong tanah Jowo, nanging mung dipilih sopo-sopo.

39. Waskito pindho Dewo, bisa nyumurupi lahiriro, embahiro, buyutiro, canggahiro pindho lahir barung sedino. Ora keno diapusi mergo bisa moco ati. Wasis micoro, pinter wegig tumompo.

40. Dunung ono sasikili Redi Lawu sisih wetan, wetane Bengawan banjir, adedukuh pindho Raden Gatutkoco, arupo pagupon doro tundho tigo, kaya manungso sing angleledho.

41. Yen siro nyebut namine mesti dadi rame, asmane bisa ngramekake sing rame, sing kasinungan ebila wewe.

42. Adhepe pondhok tan karuan kiblate, mulo yo ngerti jantrane jaman. Abondho bandhu nanging ora duwe, titihane turonggo asikil limo cacahe. Ulese pasurya Bolo Dewo, gigire nganggo ules Getihe Punto Dewo.

43. Yen katitih playune pindho ibere Gatotkoco. Sing nitih yo titihane Bathoro Kresno yen nitih ono wetenge turonggo.

44. Yen krungu asmane podho gething, yen wus kenal podho nyanghing, sucihik suthik ditinggal plencing. Begja begjane sing bisa nyanghing. Biso akas digdoyo tanpo aji keling. Pindho manungso digdoyo kaya Baru Klinting.
45. Bupati apaparap Bupatine Prang, sing wani bakal wirang. Yen nglurug tanpo bolo, digdoyo tanpo aji opo. Lamun menang tanpo ngasorake liyo. Pancen sugih nanging tan abondho.

46. Wasis wegig, waskito, ngerti sadurunge winarah, pindho Dewo angejowantah. Biso pirso embahiro, angawuningani jantrane jaman Jowo, ngerti garise siji-sijine umat tan kalepyan susurupe jaman.

47. Mulo dan, upadinen sinatriyo Iku, wus tanpo bapa Lan bitu, lola wus apupus wido Jowo, mung ngandelake Tri Sulo, landepe tri sulo putuk, arupo suthik gegawe, gegawa pati utowo utang nyowo. Sing tengah sirik gegawe kapitunane liyan, sing pinggir tolak colong jupuk winarno.

48. Serik dan menehi ati melati, bisa kesiku. Senenge anggondo ajejaluk coro nistho, mangertiyo iku coba, ojo kaino-ino, hegja-begjane sing dipundhuti. Ateges ditompo jantraniro, kaemong siro sabroyo.

49. Ing aran Begawan, wong dudu Pandhito, sinebut Pandhito dudu Dewo, sinebut Dewo kayo manungso, kinen anggep manungso, eming duwe doyo tan opo ditakani tan dinalekake tan ono jontro kang disisihake kabeh kajarwakake jlentreh arang-arang terang adrandang.

50. Ojo gumun ojo ngungun, yo iku Bathoro Endro, kang pembayun. Turase kuwoso mbendhung setan. Idune tirto Brojomusthi, pisuh kaya ngundhuh yoiku kang bisa paring pituduh, marang jarwane jongko kalaningsun. Tan keno dan apusi, margo bisa manjing jroning ati, ono manungso serik ojo gelo, iku dudu wektuniro; ngangsuo sumur Ratu Tanpo Makutho.

51. Nanging musnae tanpo lari, ing tembe udarao Jowo Ngolas Rodas, udarao Isa Jingo Ngalu molu sing menangi enggalo dan luri. Ojo kongas jaman kandas mandhepo dan marikelu, begjo begjane anak putu.

52. Iki dalane sing eling Lan waspodho, Ing jaman Kala Bendu Jowo, ojo nglarang dalan wong ngluri, wong pangawak Dewo, Dewo pangawak manungso, sing malang-malang bakal cures ludes sak broyo diomo Kumoro. Ojo kleru Pandhito samudano. Lurinen Pandhito asenjoto Tri Sulo Wondho. Iku paringane Dewo.

53. Lenggahing Pembayun, Bethoro Endro; bebarungan jaman angkaro murko soyo ndadi, kono-kene soyo bingung, akeh wong kabiluk melu curang, kawulo wani bandoro, buruh wani juragan, juragan dadi umpan, sing asuworo seru sora oleh bolo. Wong pinter diinger, akeh wong pinter podho keblinger. Wong olo podho dipujo, wong ngerti mangan ati.

54. Bondho dadi suwolo, pangkat dadi pikat. Sing menang podho sawenang-wenang rumongso menang, sing salah mung ngalah rumongso kabeh salah. Ono bupati soko wong asor imane. Pepatih Kepala Judi, sing ati suci soyo dibenci, sing jahat pinter anjilat tur oleh hajat, sing maling tenguk-tenguk nemu kethuk, pitik angrem sak dhuwure pikulan.

55. Begal podho andugal, rampok keplok, wong omong mitenah sing diomong. Wong jogo nyolong sing dijogo, wong njaluk dijamin, amargo wedi dadi karmane sing jahat, sing jahil. Wong cilik kepencil.

56. Ono janma ngaku-ngaku dadi ratu, dhuwe bolo lan prajurit. Negarane ambaran saprowolon umbul-umbul warno jenang gulo. Tinengeran gamane cah angon rojo koyo, disulutri gamane pandhe pandhe wojo. Wong suci dibenci, wong jahat diangkat drajad, timah dianggep perak, emas dianggep tembogo, dandang diunekake kuntuk, wong dosa sentoso, wong becik dkekik, maling lepas giring, sing maling kepethuk maling.

57. Akeh sing tudhung kuwali lumuten, podho kepikut katut, janji menehi drajad jebulane ngajak mlarat, pinter micoro sing bener digawe olo puntone podho mati neng pinggir kali, tanpo sirah namung gembung.

58. Wanita angger wani, jebule kelangan laki, laki mati tan karuwan kubure tan karuwan dinane, akeh mati tanpo slametan, modin podho ngungsi mergo wedi mati, sing ngurusi wong mati digawe pati.

59. Iku balesane Semut Ijo kang kelangan Nganorang sapto, linuweng ing sumur Jolotundho kang kebak isi boyo. Iku tandane mungkure jaman, jaman wong sugih kroso wedi, wong wedi dadi priyayi, senenge wong jahat susahe wong becik.

60. Nanging manungso podho kuciwo margo dakwo-dinakwo. Ratu podho rembugan negoro endhi sing dipilih lan disenengi. Hera-heru wong Jowo kari separo, Londo Cino kari sejodo.

61. Cino arang eling, keplantrang dibandem ganciring, melu wong Jowo sing podho eling, sing ora eling podho muring, mlayu-mlayu koyo maling keno tuding, mergo tinggal podbo digething. Barung ayo mulih podho manjing.

62. Akeh Wong ijir, wong cilik sing eman. Selot-selote mbesuke, wolak-walike jaman, wong nyilih mbalekake, wong utang mbayar, utang nyowo nyaur nyowo, utang wirang nyaur wirang.

63. Akeh wong dicakot lemut mati. Dicakot semut sirno. Akeh suworo aneh tanpo bolo, prewangan mahluk alus podho baris, podho rebut gawe bebener garis, tan kasad moto, tan arupo sing mandegani putrane Bethoro Endro.

64. Agaman Tri Sulo Wondho. Momongane dadi nayakane perang. Perang tanpo bolo, sekti mandrAgung tanpo aji, nglurug tanpo wadya bolo. Yen to menang tan ngasorake, podho sugih tan abondho.

65. Ratu tanah Jowo mung siji nanging podho nyawiji. Agaman agodhong pring nom, atetenger lintang belik, anyekel gaman uleg-uleg wesi lambung, pandereke anyangklong once londo isine lombok kuning. Bumbung wulung tan rosan gineret kreto tan turonggo.

66. Nanging kombak mosiking dane suworo gemrenggeng pindho tawon gung, sing nganglang Gatutkoco, kembar sewu. Suksmane iwak lodan munggah daratan. Kawulo podho suko-suko margo adiling Pangeran wus teko.

67. Ratune nyembah kawulo, pandereke yo podho ngujo, iku momongane Pangeraning Prang. Sing wis adus wirang nanging kondang, sing agaman Tri sulo Wondho, genah kiblate gamblang tur njingglang, ora ono wong ngersulo, gemah ripah loh jinawi, kolo bendu wis mingser/mungkur ganti wuku.